در باب اهداف نوشتن

نوشتن چیست و چرا می ­نویسیم؟

وقتی به جای گفتن از اندیشه­ ها و باورها، و به جای نشان دادن احساسات مان از قواعد نگارشی استفاده می­ کنیم، درواقع ما عمل نوشتن را انجام داده ­ایم. این سوال که نوشتن چیست، به نوعی اهل ادب را ملزم می ­سازد تا پاسخی مفهومی و عمیق از فلسفه ­های پرطمطراق صادر کنند و این گونه از حیثیت ادبیات دفاع کنند. با این وجود پاسخ ساده­ تری هم وجود دارد؛ هر گونه مطلبی که برآمده از دل و افکار باشد و برای ابراز آن از اصول نگارشی استفاده کنند، نوشته محسوب می­ شود و فعل آن نوشتن خواهد بود.

اما در عرف، نویسنده را کسی می­ دانند که حرفه­ ی او نوشتن است و این عمل را با مهارت و استعدادهای فراتری از باقی جامعه انجام می ­دهد. بنابراین برای یک نویسنده باید این سوال مهم ­تر باشد که « چرا می ­نویسم؟». پاسخ­ های متفاوتی می­ توان برای این سوال پیدا کرد و اهداف و انگیزه ­های گوناگونی را در جامعه ­ی نویسندگی یافت. این پاسخ مشخص می­­ کند، فردی که نویسندگی را حرفه­ ی خویش قرار داده، تا چه اندازه جدیت دارد و اهدافش تا چه اندازه قابل قبول می ­باشد.

همه­ ی انسان­ ها حرفی برای گفتن دارند. تعامل، یک فطرت برای حفظ امنیت آدم­ ها است که می­ تواند بقای آن ­ها را تضمین کند. با تعامل است که فرهنگ رشد می ­کند و تعالی بشریت به یک ارزش تبدیل می­ شود. بنابراین در تمام تمدن­ ها، رفتار با اهمیتی تلقی شده است. این روزها شبکه ­های اجتماعی فرصتی را مهیا کرده­ اند که افراد می­ توانند از این طریق، آن ­چه را می ­خواهند ابراز کنند و با دیگران به اشتراک بگذارند. زمانی که نوشته ­های به اشتراک­ گذاری شده، ارزش ادبی و محتوایی داشته باشند، می­ توان خالق اثر را نویسنده نامید.

بنابراین یک نویسنده یا حداقل کسی که خود را نویسنده می ­داند، باید نسبت به ارزش­ نوشته ­های خود مسئولیت­ پذیر باشد. آن ­ها را با استانداردهای مطرح در عرصه­ ی ملی یا بین ­المللی ادبیات مقایسه کند و به دنبال راهی برای پیشرفت در این حرفه بگردد. به غیر از این هر کس می ­تواند زائده­ های ذهنی و درد و دل­ های ناکامش را به یک کتاب تبدیل کند و آن را ارائه بدهد؛ اگر نویسندگی به منزله ­ی یک حرفه نبود.

از آن ­جایی که نوشتن، فارغ از تمام آموزه ­ها و نصایحی که می­ تواند برای مخاطب داشته باشد، یک سرگرمی است و ما در عصری زندگی می­ کنیم که سرگرمی به مثابه­ی یک کالا، قابل خریداری می­ باشد؛ عصر تجارت سرگرمی. به این صورت می­ توان به مهم ­ترین اهداف نویسندگی در این روزها، ثروت، شهرت و اثرگذاری در جامعه، اشاره کرد. نویسندگان می ­توانند آثار هنرمندانه، شاعرانه و فاخری را تولید کنند، اما آثاری که مورد استقبال بیشتری قرار می­ گیرد، عامه ­پسندها هستند. نویسندگان مشهور عامه­ پسند، مشابه سلبریتی­ ها در زمینه ­ی هنر و ورزش هستند. این انگیزه­ ها گرچه سطحی به نظر می­ آیند اما تضادی با ارزش­ های هنری و ادبی نویسنده ندارند و خالقین این آثار هم چنان نویسنده خطاب می شوند.

با این وجود، رسیدن به این جایگاه، فراز و نشیب­ های خودش را دارد و افرادی که صرفاً برای سرگرمی و با بی­ فکری قلم به دست گرفته ­اند، نمی ­توانند سختی ­های راه را تحمل کنند. همان­ طور که می­ دانید نبوغ الگوی مشخصی ندارد و نمی­ توان برای کسب موقعیت نخبگانی از دستورالعمل مشخصی بهره بُرد. اما این معنی را هم نمی ­دهد که نویسنده فقط به استعدادهایش متکی باشد. مطالعه و تحقیق در ادبیات ایران و جهان، شروع خوبی برای کسب مهارت و اطمینان از اهداف است. چنان­که این کار احتمال درخشش جرقه ­ی نبوغ را در نویسنده بیشتر می­ کند. این است نوشتن، و اگر آن را به عنوان حرفه­ ی خود می­ خواهید، ابتدا تکلیفتان را با جامعه نویسندگی مشخص کنید.